1 dolar 60 TL olacak!

1 dolar 60 TL olmayacak ama bu yazıyı okumanız için sanırım bu başlık gerekliydi 😊 Yazının konusu dolar/TL kuru değil, daha ziyade sansasyonel bir başlığın sizi okumaya neden ittiği.

Ama önce bir konuyu netleştirmek gerek, dolar bir yatırım aracı değil, dolar bir para birimi. Ülkemizde üretim için gerekli ara mal ve enerji çoğunlukla ithalata bağımlı olduğu için, dolar/TL kurundaki artış, ürün ve hizmetlerin fiyatını da artırıyor. Birebir kur geçirgenliği yok belki ama dolar/TL kurunun fiyatlar üzerindeki etkisi yadsınamaz.

Yüksek enflasyonla yıllarca yaşamış analar babaların evlatları olarak da paranın değerini korumak için dolar almak bir alışkanlık olmuş. Dolar almak olsa olsa kur riskinden korunmak için yapıldığında mantıklı bir işlem olur.

Bunun dışında doları bir yatırım aracı olarak görmeyi doğru bulmuyorum. Dolar/TL kurunun son 3 yılda gelişimine bakarsanız, kur şoklarına rağmen pek çok yatırım aracının altında performans gösterdiğini göreceksiniz. Hatta bunu en rahat görebileceğiniz yerin de Foneria olduğunu belirtmek isterim…grafikler çok kullanışlı gerçekten 👍

Gelelim konumuza…neden bu kadar çok felaket tellalı fenomen oluyor?

Diyelim ki, enflasyonunun yüksek olduğu bir dönem yaşanıyor ama sıkı para, maliye politikaları ve baz etkisi sayesinde ileride enflasyonun düşeceğini düşünüyorsunuz. Eğer sosyal medyaya çıkar “doğru adımlar atılıyor, önümüzdeki dönemde enflasyonun düşeceğini düşünüyorum” derseniz çok az kişiyi etkileyebilirsiniz. Öte yandan, eğer “yeni zamlar gelecek, ekonomi çok kötü, enflasyon iki katına çıkacak, hepimiz perişan olacağız” derseniz televizyona bile çıkarsınız.

Kötümserlik zihinsel olarak çekicidir, insanlara iyimserlikten daha akıllıca ve daha olası gelir. Birine her şeyin harika olacağını söylerseniz, muhtemelen size şüpheyle bakar, bir şey satmaya çalıştığınızı düşünür. Fakat bir cisim yaklaştığını ve tehlikede olduğunu söylerseniz, bütün dikkatiyle sizi dinleyecektir.

Bunun 3 ana nedeni olduğunu düşünüyorum.

Genetik: İnsan evrimleşirken tehditlere fırsatlardan daha çok önem verip daha hızlı tepki gösterdiği için hayatta kalmayı başardı. Kulağımız felaket haberlerini algılamaya daha yatkın.

Yaygınlık: Bunun yanı sıra ekonomi ve yatırım günlük hayatımıza öylesine entegre olmuş durumdaki, para olmadan tek bir gün bile geçiremiyoruz. Bu nedenle parayla ilgili kötü bir olay genelde herkesi etkiliyor ve dikkat çekiyor.

Krizlerin Şok Etkisi: Üçüncü bir etken de genelde ilerlemenin ve gelişmenin fark edilemeyecek kadar yavaş gerçekleşmesi ancak aksiliklerin göz ardı edilemeyecek kadar hızlı gerçekleşmesidir. Adı üstünde kur şoku, bir anda olur, insanlar hazırlıksız yakalanır. Diğer bir deyişle kötü olaylar zihnimizde daha canlı durur haliyle felaket senaryolarından daha kolay etkileniriz. 

Öte yandan, felaket tellalları geleceğe dair tahminlerde bulunurken, uyum sağlamanın gücünü çoğu zaman hesaba katmazlar, halbuki sorunlar düzelir ve insanlar uyum sağlar.

Örneğin bundan yaklaşık 15 sene önce yüksek lisansımı bitirip, yatırım işiyle ilgilenmeye başladığımda portföy yöneticisi abilerim petrol almak gerektiğini konuşuyordu. Dünyada yeterli petrol rezervi kalmadığı için tüm kıt kaynaklarda olduğu gibi fiyatın yukarı çıkması kaçınılmaz gözüküyordu ta ki birileri kayaları delerek erişilemez olduğu düşünülen yerlerden petrol çıkartmayı başarana kadar. Diğer bir deyişle olumsuzluğun devam edeceğini iddia etmek kolaydır, dünyanın iyi yönde değişeceğini ise hayal etmeniz gerekir.

Özetle yatırım yaparken temkinli olmak elbette önemli ama felaket haberleri ne kadar çekici olsa da gerçekliği sorgulanmalı. Yatırım trendlere yapılır eğer gözlerinizi kapar felaket tellallarının peşinden sürüklenirseniz bir spekülasyonun parçası olur, gereksiz riskler alır, olası fırsatları kaçırırsınız. Zorlukla kazandığınız parayı kolaylıkla kaybedersiniz.

Bir sonraki yazımda görüşmek üzere.

Beğenin, paylaşın ve hep yatırımda kalın 🖖