Bretton Woods: altın ve doların evliliği

Eğer arada piyasaları takip ediyorsanız altın fiyatları ile dolar/TL kurunun ilişkisini çoktan fark etmişsinizdir. Altın yatırımı yaptığınızda dolar bazında bir yatırım yapmış olursunuz. Altın ile doların ilişkisini daha iyi anlayabilmek için yakın tarihe bir göz atmak gerekiyor.

Yine sizi ikinci dünya savaşı zamanlarına götüreceğim ama bu sefer savaşın sonuna. 1944’te savaş bitince 60 milyondan fazla insan hayatını kaybetmiş, sadece Avrupa’da 250 milyon hektardan fazla alan tahrip olmuş, işsizlik ve yoksulluk savaşın kendisi kadar yıkıcı edici hale gelmişti.

Savaş sonrası 22 Temmuz 1944’te, 44 ülkenin katılımıyla, Amerika New Hampshire’da küçük bir kasaba olan Bretton Woods’da bir anlaşması imzalandı. Anlaşmanın amacı savaş sonrası ekonomik istikrarı sağlamak, uluslararası ticareti kolaylaştırmak ve istihdamı artırmaktı.

Bir anlaşma dünya ekonomisini nasıl tekrar rayına oturtacakmış derseniz aşağıdaki üç ana maddeye size iyi bir fikir verecek…Bu anlaşmayı ABD’nin dünya ekonomi liderliğini üstlendiği anlaşma olarak nitelendirebiliriz.

1. Doların altına sabitlenmesi: Bir ons (31,1 gr) altının değeri 35 dolar olarak sabitlendi. Diğer ülkelerin para birimleri de dolara sabitlendi.

2. Gümrük tarifelerinin düşürülmesi

3. Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası'nın kuruluşu.
   

Bretton Woods anlaşması II. Dünya Savaşı sonrası uluslararası para sistemini düzenleyen çok önemli bir adım.

İşe yaradı mı? Yani evet, özellikle kazananların lehine. 60ların başında Amerikan enflasyonu ve işsizlik savaş öncesinden aşağı seviyelere indi. Neticede Bretton Woods anlaşması istikrarlı bir para sistemi sağlayarak uluslararası ticaretin artmasına ve ekonomilerin büyümesine katkı sağladı. İyi yada kötü bugünün dünya ekonomisine giden yolun taşlarını da döşemiş oldu.

Peki anlaşma ne zaman, neden terk edildi?

ABD, 1971'de Bretton Woods Anlaşması'nı feshederek altın standardını terk etti. Bu, doların artık altına sabitlenmediği ve değerinin arz ve talebe göre dalgalanabileceği anlamına geliyordu.

ABD'nin altın standardını terk etmesinin birkaç nedeni vardı:

Vietnam Savaşı: ABD’nin unutmak istediği Vietnam Savaşı, Amerikan ekonomisine büyük maliyetler yükledi ve hükümetin altın rezervlerini tüketmeye başladı. Savaşın finansmanı için dolar basımı arttı ve bu da doların değerinin düşmesine neden oldu.

Avrupa'nın dolar rezervlerini artırması: 1960'larda Avrupa ekonomileri büyüdü ve Avrupa ülkeleri dolar rezervlerini artırmaya başladı. Bu, ABD'nin altın rezervleri üzerinde baskı yarattı.

Doların uluslararası rezerv para birimi olarak rolü: ABD, doların dünya ticaretinde ve finansında ana rezerv para birimi olmasını istiyordu. Altın standardına bağlı kalmak, bu hedefe ulaşmayı zorlaştırıyordu.

Küresel ekonomi Bretton Woods para sistemine uyum sağladı, ancak sistem bir ülkenin ekonomisinde daha fazla büyümeye yol açabilecek para arzını artırmak da dahil olmak üzere para politikalarını genişletme yeteneğini kısıtladı. Belki bu durum ülkelerin bağımsızlığını bile sorgulatır, abarttığımı düşünmüyorum 😊

Altın standardının terk edilmesinin bir dizi sonucu oldu:

• Uluslararası ticaret ve finans daha karmaşık hale geldi. Bu durumu olumsuz okumamak lazım. Para sistemi serbestleşince, döviz kurları dalgalı hale gelince mal ve hizmetlerin değeri daha iyi ölçülebilir hale geldi.

• Gelişmekte olan ülkeler, gelişmiş ülkelere göre daha fazla borçlanmaya başladı. Borçlanılan parayla stratejik olarak ekonomiye katma değer oluşturacak yapısal değişiklikleri yaratabilen ülkeler bu durumdan faydalandı, örneğin Güney Kore.

• Dolar, tek rezerv para birimi olmaktan çıktı. Halen rezerv paralar arasında yer alıyor ama tek rezerv para olmaktan çıktı, hâlen de merkez bankalarının rezervlerindeki ağırlığı azalıyor.

Bretton Woods terk edildi ama dolarla altının bağlantısı kopmadı. Halen altın ons olarak dolarla değerleniyor. Haliyle TL gram altın aldığınızda döviz kurundan da etkileniyorsunuz.

Altın yatırımı yaptığınızda kurdan da etkilendiğinizi unutmamak lazım.

Aşağıda size para sistemleri ve değişimiyle ilgili bir tablo bırakıyorum, en iyi yatırım anlayarak yaptığımız yatırımdır.

Bir sonraki yazımda görüşmek üzere.

Beğenin, paylaşın ve hep yatırımda kalın 🖖